Het napoleontisch Burgerlijk Wetboek was aan vernieuwing toe en dus heeft de wetgever (o.m.) het verbintenissenrecht in een nieuw jasje gestoken. Het nieuwe boek 5 Verbintenissen van het Burgerlijk Wetboek heeft verschillende nieuwigheden in petto. In deze insight bespreekt Forum Advocaten de knock out-regel inzake algemene voorwaarden.
In de rechtspraak en rechtsleer bestond lang discussie omtrent de vraag welke algemene voorwaarden van toepassing zijn, indien de partijen bij een overeenkomst zich elk op hun eigen algemene voorwaarden beroepen en daarin opnemen dat de algemene voorwaarden van hun wederpartij worden uitgesloten. Om een einde te maken aan deze discussie, heeft de wetgever de zogenaamde knock out-regel ingevoerd (art. 5.23 nieuw BW).
Deze regel vertrekt vooreerst vanuit de premisse dat de algemene voorwaarden van een partij slechts deel uitmaken van een overeenkomst voor zover de andere partij de mogelijkheid had om er effectief kennis van te nemen en zij deze voorwaarden ook aanvaard heeft. Hiermee wordt vaststaande rechtspraak gecodificeerd.
Daarnaast bepaalt de wet thans dat onderhandelde voorwaarden in geval van conflict voorrang hebben op algemene voorwaarden.
De belangrijkste vernieuwing is dat onder het nieuw verbintenissenrecht een overeenkomst tot stand kan komen zelfs wanneer aanbod en aanvaarding naar verschillende algemene voorwaarden verwijzen. Beide algemene voorwaarden maken deel uit van het contract, met uitzondering van de onverenigbare bedingen. Deze onverenigbare (of conflicterende) bedingen worden uit de overeenkomst “geslagen” (vandaar de naam “knock out-regel”).
Deze regelt steunt op de vermoede gemeenschappelijke bedoeling van de partijen en neemt als uitgangspunt dat de algemene voorwaarden in beginsel geen essentieel of substantieel bestanddeel van het contract vormen, doch slechts een bijkomstig bestanddeel. Het contract kan bijgevolg tot stand komen, zonder dat er wilsovereenstemming is over (alle) algemene voorwaarden. Het enkele feit dat beide partijen het contract willen sluiten op basis van hun eigen algemene voorwaarden en dat sommige daarvan onverenigbaar zijn, betekent niet dat de partijen het contract niet wilden sluiten. Enkel de onverenigbare algemene voorwaarden blijven zonder gevolg.
Indien een partij van deze regel wenst af te wijken, dient zij vooraf of zonder onnodige vertraging na de ontvangst van de aanvaarding uitdrukkelijk (en dus niet door middel van algemene voorwaarden) aan te geven dat zij niet gebonden wil zijn door een dergelijk contract.
De vraag stelt zich echter hoeveel tijd na ontvangst van de aanvaarding een partij zal hebben om aan te geven dat zij niet gebonden wil zijn door een contract waarbij in de aanvaarding wordt verwezen naar andere algemene voorwaarden dan degene waarnaar verwezen wordt in het aanbod. Artikel 5.23, laatste lid nieuw BW stelt immers louter dat dit “zonder onnodige vertraging” dient te gebeuren en ook de parlementaire voorbereiding -waarin simpelweg verwezen wordt naar een “korte termijn”- biedt op dit vlak weinig houvast. Daar waar de knock out-regel voor rechtszekerheid moest zorgen, zal dit aspect ongetwijfeld nog veel discussies opleveren.
Natuurlijk is het ook van belang om te weten wanneer al deze nieuwe wetgeving in werking treedt. Gelet op de publicatie van het nieuwe boek 5 “Verbintenissen” op 1 juli 2022, zal dit boek in werking treden op 1 januari 2023. De nieuwe wetgeving zal van toepassing op alle rechtshandelingen en rechtsfeiten die hebben plaatsgevonden na de inwerkingtreding van deze wet.
Heeft u nog vragen over deze nieuwe wetgeving of twijfelt u om het nieuwe verbintenissenrecht nu reeds toe te passen op uw contracten? Neem dan zeker contact op met de specialisten verbintenissenrecht van Forum Advocaten zodat zij u op maat kunnen adviseren.
De invoering van de imprevisieleer, de algemene regeling inzake onrechtmatige bedingen, nietigverklaring op eenzijdige kennisgeving, anticipatieve ontbinding, prijsvermindering als sanctie, misbruik van omstandigheden bij de totstandkoming van het contract, de nieuwe regeling inzake (overdreven) schadebedingen,…